Stabiton :: Bouwen en verbouwen

Bouwen » Bouwen en verbouwen

2024-11-21

Bouwen, verbouwen, renoveren, benoveren

Begrippen

Er worden zeer veel begrippen en omschrijvingen gebruikt in de bouwsector. Misschien is het goed om de in deze rubriek gebruikte, even te duiden.

Bouwen is het algemeen gehanteerde, niet gespecificeerde begrip, waarmee het plaatsen, geheel of gedeeltelijk oprichten, vergroten, vernieuwen, of veranderen van een bouwwerk wordt aangeduid.

Verbouwen is het proces waarbij men een bouwkundige wijziging aan een bestaand gebouw aanbrengt.

Dit kan een uitbreiding zijn, maar ook een gewijzigde indeling. Zo is een bijkeuken aan een huis bouwen een verbouwing, maar ook het plaatsen van een nieuwe badkamer.

Renoveren is herstellen, of wanneer nodig gedeeltelijk vernieuwen, van een bestaand pand, waardoor het weer bruikbaar wordt naar de huidige maatstaven en normen. Wanneer een gebouw geheel wordt gesloopt en opnieuw wordt opgebouwd, spreken we van herbouw of vervangende nieuwbouw. Een grondige verbouwing is een renovatie.

BENOveren is een werkwoord dat men tegenwoordig gebruikt om aan te duiden, dat men BEter gaat reNOveren dan gebruikelijk is. Men heeft daarbij hogere ambities op het vlak van energieprestaties. De renovatie is goed gepland met deskundig advies, zodat de verschillende renovatiestappen in de meest logische volgorde worden uitgevoerd en, ook latere renovatiestappen haalbaar blijven.

Nieuwbouw

Grond kopen, een nieuwe woning bouwen, veel mensen doen het. We zeggen wel eens, dat we geboren zijn met baksteen in de maag. En dat is ook normaal. Een dak boven het hoofd hebben is nu eenmaal een basisbehoefte om te kunnen overleven. Maar een geschikte grond zoeken die bovendien nog betaalbaar is, wordt alsmaar moeilijker. Bovendien wordt de beschikbare grond heel schaars waardoor een verbouwing van een bestaande woning dikwijls aangewezen is.

Renoveren

Renoveren is drastisch. Het is nauwelijks te vergelijken met nieuwbouw, waarbij je van nul kan starten. De bestaande indeling en structuur van het te verbouwen huis bepalen ontwerp, werkwijze, planning en uiteindelijke kosten van de renovatie. De vraag die men moet beantwoorden is dan ook: 'is verbouwen interessanter dan bouwen'. Deze vraag beantwoorden is moeilijker, omdat elke situatie verschillend is. Niet elk huis is geschikt voor een totaalrenovatie. De pro’s en contra’s dienen dan op een rijtje te worden geplaatst. Hieronder vind je een aantal argumenten die richtinggevend zijn bij het kiezen voor een verbouwing/renovatie.

Een bestaande woning heeft een geschiedenis, is gebouwd volgens architecturale inzichten van zijn bouwperiode en is normaal opgetrokken uit traditionele materialen.

De aankoopprijs ligt lager dan bij een nieuwbouw. Ook de registratiekosten, en het gehanteerde BTW-tarief ligt lager.

Men kan de kosten spreiden door op een eigen tempo de renovatie van het gebouw aan te pakken. Tegelijkertijd bespaart men op huurkosten omdat men al in de eigen woning woont.

Men hoeft geen aparte bouwgrond te kopen. Men kan meer rekening houden met een locatie die geschikter is voor woon-werkverkeer, familiale banden, sociale en culturele engagementen en interesses…

Energiezuinig

Als men de keuze heeft gemaakt tot verbouwen/renoveren, dan wordt men automatisch geconfronteerd met de energiezuinigheid van het te verbouwen pand in zijn geheel en van de diverse te renoveren onderdelen. Het is cruciaal om daar van in het begin rekening mee te houden, achteraf bijsturen is moeilijker. Het zorgt voor:

een lagere energiefactuur,

meer wooncomfort en

de waarde van uw woning verhoogd.

Energiezuinig verbouwen of renoveren, wat houdt dat nu in? In het kort gezegd: de volgende punten professioneel uitwerken en je laten bijstaan door deskundigen terzake. Meer uitleg over elk aspect vindt u in deze website.

Isolatie en luchtdichtheid

Ramen en beglazing

Verwarming en koeling

Sanitair warm water

Ventilatie

Verlichting

Elektrische toestellen

Groene energie

Laadpunten elektrische voertuigen

Energiezuinig verbouwen wordt nu nog financieel ondersteund door de Vlaamse overheid.

Bij bouw- en verbouwprojecten waarvoor een bouwaanvraag of een melding nodig is, moeten aan de energieprestatieregelgeving (EPB) voldoen.

Isolatie en luchtdichtheid

Geschikte isolatie

Een energiezuinige woning is goed geïsoleerd. Isolatie bespaart ongeveer 50% op de kosten voor verwarming- en koeling.

Niet elk isolatiemateriaal is geschikt voor elke toepassing. De kenmerken van elke isolatie is bepalend voor de plaats waar deze kan worden gebruikt. Zo zijn de meeste isolatiematerialen vochtgevoelig of verliezen ze enorm veel van hun isolerende eigenschappen indien zij met vocht in aanraking komen. Het komt er dus op aan om:

een geschikte isolatie te kiezen in functie van de toepassing;

de meest efficiënte dikte van de isolatie te bepalen;

de isolatie correct te plaatsen;

luchtlekken te vermijden;

geen inwendige condensatie te creëren of daarentegen door het correct aanbrengen van isolatie, de aanwezige inwendige condensatie op te lossen;

Isoleren is deskundigenwerk

Veelal is het zo dat men wel beschikt over voldoende vaardigheden om in bepaalde delen van de woning isolatie te plaatsen maar dat deze toch niet correct is uitgevoerd. Wellicht komt dit, omdat men al vlug denkt dat men het wel allemaal weet.

Overisoleren

Soms hoort men wel eens ‘men is aan het 'overisoleren'. Die conclusie wordt meestal geuit omdat men op bepaalde plaatsen van het gebouw vocht- en schimmel ziet ontstaan, daar waar dit voor het aanbrengen van de isolatie niet het geval was. Of, omdat door het plaatsen van isolatie er geen of onvoldoende natuurlijke ventilatie in de woning meer aanwezig is. Men kan gerust stellen, dat ‘overisoleren niet bestaat’. Wel gebrek aan de nodige deskundigheid terzake ook op het vlak van de daaraan gekoppelde problematiek van ventilatie.

Te isoleren onderdelen

In een woning dienen de volgende onderdelen goed te worden geïsoleerd.

Het hellende en het platte dak.

De isolatie van de buitenmuren. Plaatst men isolatie in de spouw, isolatie langs de buitenzijde, isolatie langs de binnenzijde, of is de isolatie een dragend structuuronderdeel.

De begane grondvloer. Plaatst men de isolatie boven of onder de dragende structuur.

De vrijdragende vloeren. Plaatst men de isolatie boven of onder de dragende structuur.

De ramen, de deuren en de beglazing. Alle samenstellende delen dienen apart te worden beschouwd.

Luchtdicht bouwen

Naast het isoleren van de diverse onderdelen is ook de luchtdichtheid belangrijk. Spleten en kieren zorgen er immers voor, dat heel wat energie verloren gaat.

Een woning wordt luchtdicht gemaakt ter plaatse van drie belangrijke constructiedelen.

De buitenmuren. Een bepleistering langs de binnenzijde, eventueel ook een bepleistering langs de buitenzijde zorgt reeds voor een goeie luchtdichtheid van de buitenmuren. Zijn de muren niet uit traditionele materialen opgebouwd, dan dienen extra voorzieningen te worden aangebracht, zoals luchtdichte folies. Deze kunnen ook als dampschermen dienst doen.

Het dak dient zo luchtdicht mogelijk te worden uitgevoerd. Ook hier zijn dikwijls luchtdichte folies noodzakelijk.

Aansluitingen aan vloer, plafond, dak, ramen en deuren dienen zo luchtdicht mogelijk te worden uitgevoerd en dit zowel langs de binnen- als langs de buitenzijde.

Lekdebieten

Lekdebieten van een woning van 2 tot 3 m³ per uur per m² kunnen ervoor zorgen dat het E-peil met 5 tot 15 E-peil punten daalt.

Het lekdebiet wordt gemeten met een luchtdichtheidstest, ook blowertest genoemd. Als er geen test wordt uitgevoerd, wordt een minder goede luchtdichtheid verondersteld.

De netto-energiebehoefte in een luchtdichte woning ligt aanzienlijk lager. Aandacht schenken aan zo weinig mogelijk lekdebieten betekent een beperkte investering met een heel grote impact.

Het WTCB heeft een mooi filmpje gemaakt om het belang van de luchtdichtheid te illustreren. Dit vindt u terug op het Youtube kanaal Ontwerp luchtdichtheid - WTCB

Ramen, deuren, beglazing

Thermische verschillen

Ramen en deuren verliezen meer energie dan geïsoleerde muren.

De belangrijkste kenmerken ervan zijn dan ook: het materiaal, type en grootte van raam- en deurkaders, de bewegende raam- en deurdelen, de kenmerken van de beglazing, de oriëntatie ervan.

Als een raam in een dak wordt geplaatst noemen we dat raam een dakvlakraam.

Beglazing

Tot in de jaren '70 waren de ramen van woningen voornamelijk voorzien van een enkelvoudige beglazing. Geleidelijk aan werd er dubbele beglazing voorzien, maar ondertussen is zelfs dubbele beglazing al voorbijgestreefd. De standaard is nu dat ramen voorzien zijn van hoogrendementsglas. Deze beglazing houdt 80% meer warmte binnen dan ramen met enkele beglazing.

Vanaf 2020 wordt de dubbelglasnorm verplicht. Woningen met ramen voorzien van enkele beglazing zullen geleidelijk aan zwaarder doorwegen in de beoordeling van de woningkwaliteit. Ze kunnen vanaf 2023 leiden tot de ‘ongeschikt verklaring’ van uw woning indien de woning ook niet voldoet aan een door de Vlaamse Regering vastgelegde maximale EPC-score.

Hoogrendementsbeglazing heeft een Ug waarde van 1,0 of 1,1 W/(m²∙K). Dit type beglazing isoleert twee tot drie keer beter dan gewone dubbele beglazing en vier tot vijf keer beter dan enkele beglazing. Heeft tevens een dun isolerend metaallaagje aan de binnenzijde van een van de glasplaten en de ruimte tussen de glasplaten, kan gevuld zijn met een edelgas (bv.: Argon) in plaats van lucht bij dubbele beglazing.

Al enige jaren is er dubbele beglazing beschikbaar die nog beter isoleert dan de ondertussen standaard hoogrendementsbeglazing. Deze beglazing behaalt een Ug waarde van 0,8 W/(m²∙K). De lagere Ug-waarde wordt bereikt door een extra coating aan te brengen. De ruimte tussen de glasbladen wordt opgevuld met een duurdere edelgasmix.

Drievoudige beglazing komt ook steeds meer voor.

De Ug-waarde (warmtedoorgangscoefficiënt) van beglazing toont hoeveel warmte per tijdseenheid en per vierkante meter verloren gaat als er tussen ‘binnen’ en ‘buiten’ een temperatuurverschil is van 1 °C. Hoe lager deze U-waarde, hoe lager het warmteverlies en dus hoe hoger de temperatuur aan de binnenzijde van het glas.

Bij een buitentemperatuur van 0 °C en een binnentemperatuur van 20 °C, is de temperatuur aan de binnenzijde van:

hoogrendementsbeglazing (Ug=1,1): 17,3 °C

drievoudige beglazing (Ug=0.6) : 18,5 °C

dubbele beglazing (Ug=2,9): 12,8 °C

enkelvoudige beglazing (Ug=5,8): 5,6 °C

Raamkaders

Het warmteverlies door een raam wordt ook bepaald door de isolerende eigenschappen van het schrijnwerk. Hoe meer kamers de profielen bevatten, hoe beter hun isolerende werking.

Uiteraard is de sluiting van de opengaande delen heel belangrijk en kan een slechte sluiting de goede eigenschappen van het schrijnwerkprofiel volledig te niet doen. Beperk dan ook de opengaande raamdelen tot deze die echt nodig zijn.

De Uw-waarde van het raam is heel afhankelijk van de U-waarde van de samenstellende delen: Uf profielen, Ug beglazing en van de afstandshouders tussen de glasplaten. Per raam dient dit te worden berekend.

Bij renovatie onderzoekt men of de kwaliteit van het schrijnwerk nog voldoet.

Heeft het raam een lage Uf-waarde, is het winddicht, stevig genoeg, vertoont het niet te veel schade, dan kan het worden behouden. Men overweegt wel of de beglazing beter niet door hoogrendementsbeglazing kan worden vervangen. Deze ingreep wordt snel teruggewonnen door besparing op de energiekosten.

Is het schrijnwerk niet in goede staat en niet meer te herstellen, dan zijn volledig nieuwe ramen met hoogrendementsglas aan te bevelen.

Gratis daglicht en warmte

Door een goed doordachte oriëntatie en plaatsing van de ramen in de woning, kan men genieten van gratis daglicht en zonnewarmte in koudere perioden van het jaar.

Zware materialen (baksteen, beton, natuursteen, gebakken tegels) nemen het zonlicht –, dat door de beglazing naar binnen schijnt – op, en het wordt nog lang als warmte in de ruimte afgegeven.

Het blijkt ideaal om circa 40 à 60% van de totale vensteroppervlakte te oriënteren tussen zuidoost en zuidwest. Indien het mogelijk is deelt men dan ook zijn woning in volgens de beweging van de zon:

de woonkamer op het zuiden, voor de hele dag zon;

de badkamer naar het oosten, voor zoveel mogelijk ochtendzon;

de keuken naar het oosten of het westen, afhankelijk van de periode wanneer u er het langst vertoeft: 's ochtends of 's avonds;

onverwarmde ruimten met beperkte raamoppervlakte (garage, gang, bergruimten) liggen beter langs de noordkant. Dat zorgt voor een extra buffer tussen de kou van buiten en de warmte binnen en beperkt het warmteverlies.

Vermijdt oververhitting

Teveel zonnewarmte kan in de zomer de binnentemperatuur hoog laten oplopen. Hiertegen neemt men het best de volgende maatregelen.

De oppervlakte van de beglazing niet al te groot nemen.

Zonnewerking plaatsen door middel van dakoversteken, luifels, lamellen, doeken of aangepaste zonwerende beglazing.

Vlaamse dubbelglasnorm

Vanaf 2020 treedt de dubbelglasnorm in werking. Het hebben van enkel glas zal geleidelijk aan zwaarder doorwegen in de beoordeling van de woningkwaliteit en kan vanaf 2023 leiden tot de ongeschikt verklaring van uw woning indien de woning ook niet voldoet aan een door de Vlaamse Regering vastgelegde maximale EPC-score.

Er zullen 3 of 9 strafpunten worden toegekend naargelang het om 1 raam dan wel om meerdere ramen met enkele beglazing gaat.

Vanaf 2021 zal de woningcontroleur ook rekening kunnen houden met de energiescore van de woning, zoals vermeld op het EPC. Het ontbreken van dubbele beglazing wordt niet aangekruist op het technisch verslag als de energiescore van de woning lager ligt dan de door de Vlaamse regering vastgestelde grenswaarde. Deze grenswaarden zijn:

600 kWh/m² voor een open bebouwing;

550 kWh/m² voor een halfopen bebouwing;

450 kWh/m² voor een gesloten bebouwing;

400 kWh/m² voor een appartement;

Meer informatie vindt u op de website van Wonen Vlaanderen.

Verwarming

Warmtebron en warmtesysteem

De verwarming van uw woning is de belangrijkste energiekost. Deze bedraagt circa 50 tot 75% van het energieverbruik. Door goed te isoleren kan men deze energiekost in grote mate beperken.

Kies voor een toekomstgericht verwarmingssysteem: een warmtepomp, uw woning aansluiten op een warmtenet of – voor grote gebouwen – een microwarmte-krachtinstallatie. Dit is niet altijd mogelijk maar wel wenselijk. Pelletketels en condensatieketels worden steeds minder aangeraden, tenzij ze als vernieuwing van nog oudere installaties dienen.

Eens de warmtebron gekozen, dan moet men het verwarmingssysteem voor de woning nog bepalen.

Men kan dan kiezen voor een centrale of voor decentrale verwarming. In beide gevallen is het belangrijk dat het systeem zuinig en goed gedimensioneerd is. Dat wil ook zeggen, de installatie werkt op volle kracht bij heel koud weer en op lagere kracht tijdens de rest van het stookseizoen.

Overdimensionering van het verwarmingssysteem leidt tot een hoger energieverbruik. Daarom is een correcte warmteverliesberekening heel belangrijk.

Centrale verwarming

Een centraal verwarmingssysteem maakt gebruik van één verwarmingstoestel waarmee de warmte wordt geproduceerd. Deze warmte wordt verspreid over heel de woning.

Decentrale verwarming

Bij een decentrale verwarming plaatst men afzonderlijke toestellen in de ruimtes. Per ruimte dimensioneert men de capaciteit van elk toestel. Afzonderlijke verwarmingstoestellen moeten ook een hoog rendement hebben. De klassieke individuele gas-, kolen- of stookoliekachels hebben een laag rendement (slechts 50 à 70 %). Ze halen bovendien hun zuurstof uit de binnenruimten. Dit kan leiden tot CO-vergiftiging, vocht en tocht in de woning.

Gevelkachels

Gesloten gevelkachels met een hoog rendement (meer dan 85 %) zijn een zuiniger alternatief. Ze worden dwars door de buitenmuur aangesloten op de buitenlucht. De aansluiting gebeurt dan met een dubbelwandige buis. Het binnenste deel voor de afvoer van rookgassen, het buitenste deel voor de aanvoer van verse lucht.

Elektrische verwarming

Het plaatsen van elektrische verwarming is af te raden, zowel rechtstreekse verwarming als verwarming met accumulatoren. Tenzij deze als bijverwarming wordt geplaatst in een kleine ruimte en voor beperkte tijd warmte produceert (bv. in badkamer). Denk er dan wel aan dat dit als een aparte warmtebron wordt beschouwd.

Temperatuurregeling

Niet alleen de keuze van de verwarmingsbron en het verwarmingssysteem is belangrijk, maar de temperatuurregeling ervan eveneens. Dit kan op verschillende manieren. Een temperatuurregeling per ruimte (vb. kamerthermostaat met tijdsinstelling in combinatie met thermostatische kranen) verdient de voorkeur op een centrale regeling.

De kamerthermostaat

Een centrale thermostaatregeling wordt in een referentielokaal (meestal de leefruimte) geplaatst. Niet in de omgeving van een warmtebron of op een buitenmuur. Het zuinigst is wanneer deze thermostaat rechtstreeks de brander bestuurt, wat enkel mogelijk is met lagetemperatuurverwarmingsketels of condensatieketels. Oude verwarmingsketels moeten immers op temperatuur blijven wil men corrosieproblemen vermijden.

Digitale kamerthermostaten met week, dag, nacht regeling zijn aan te bevelen. De mate waarin men ’s nachts de temperatuur wil laten dalen moet men afwegen tegen de extra energie nodig voor de opwarming van het verwarmingselement. Bv. radiatoren en vloerverwarming.

Thermostatische kranen

Thermostatische kranen, in elke ruimte aanpasbaar, maken een meer nauwkeurige regeling van de verwarming mogelijk. Ze laten tevens toe om rekening te houden met warmtewinsten, zoals instraling door de zon. Ze zijn onmisbaar bij een moderne installatie. Bij vloerverwarming doen kamerthermostaten – geplaatst in elke ruimte – dienst als thermostatische kranen.

Zorg ervoor dat de sturing door kamerthermostaten en thermostatische kranen elkaar niet hinderen. In dat geval is het beter dat de thermostatische kranen helemaal open staan.

De buitenvoeler

Met een buitenvoeler kan de keteltemperatuur zich automatisch aanpassen aan de weersomstandigheden. Een buitenvoeler is een klein doosje dat aan de gevel wordt geplaatst, waarmee continu de buitentemperatuur wordt gemeten. De buitenvoeler hangt best aan de meest noordelijk gerichte buitenmuur, uit de zon. De buitenvoeler stuurt de ketel zodat hij steeds op de laagst mogelijke watertemperatuur kan werken. Bij nieuwe ketels/branders is de optie voor weersafhankelijke sturing vooraf ingebouwd.

Afgifte-elementen en verwarmingsleidingen

Radiatoren, convectoren, vloer- en wandverwarming zijn afgifte-elementen. Het energieverbruik bij vloer- en wandverwarming ligt iets lager dan bij radiatoren, omdat dit minder hoge keteltemperaturen vereist. De opwarmingstijd van een vloer of muur hangt af van de dikte van de afwerklaag: hoe dunner, hoe sneller. Lage temperatuur afgifte-elementen zijn onontbeerlijk om een goede efficiënte te halen bij condenserende ketels en warmtepompen.

Leg de verwarmingsleidingen zo veel mogelijk binnen het ‘beschermd’ volume van uw woning. Isoleer de leidingen in onverwarmde ruimten, zo verliest het opgewarmde water niet teveel warmte vooraleer het door de radiatoren stroomt.

Circulatiepomp

Een circulatiepomp stuurt het warme water rond. Een regelbare circulatiepomp schakelt automatisch uit als er geen watervraag is. Dat is veel efficiënter dan een oudere, niet-regelbare versie die continu draait.

Verwarmingstips

Wie een oude stookinstallatie heeft, volgt best het advies op dat voortvloeit uit de verplichte verwarmingsaudit. Vervangen kan al op korte termijn veel energie en geld besparen. Het rendement van nieuwe installaties ligt 20 à 25% hoger dan installaties van 15 tot 25 jaar oud.

Veel verwarmingsinstallaties zijn te zwaar voor de behoeften. Door rendementsverlies heeft men te hoge stookkosten.

Met een programmeerbare kamerthermostaat en thermostatische kranen op elke radiator kan men elke ruimte een ideale temperatuur geven (bv.: een hogere temperatuur ‘s ochtends in de badkamer).

Plaats een buitenvoeler zodat de temperatuur van de ketel automatisch wordt aangepast aan de weersomstandigheden.

Geef uw installatie het nodige onderhoud en laat de nodige controles uitvoeren.

Ontlucht regelmatig de radiatoren en de leidingen, begin op de onderste bouwlaag en ga zo naar boven tot de bovenste bouwlaag.

Isoleer de verwarmingsleidingen in niet-verwarmde lokalen (bv.: kruipruimte, zolder, garage).

Zet een half uur voor het slapen gaan de verwarming op nachtstand (bv.: 15 °C).

Plaats reflecterende folie achter de radiatoren. Deze weerkaatst veel van de warmte die anders in de muur zou verdwijnen.

Verplichte verwarmingsaudit voor cv-installatie die ouder is dan 5 jaar

Verplichte verwarmingsaudit voor cv-ketels <= 100 kW (kleine installaties)

Verplichte verwarmingsaudit voor cv-ketels > 100 kW

Sanitair

Energie nodig voor sanitair water

Meer dan 40% van het water dat we verbruiken, wordt verwarmd. Hiervoor is veel energie nodig. Verspilling ervan is kostelijk en milieuonvriendelijk.

Het systeem

In elke situatie dient te worden onderzocht wat het meest energiezuinig is. Men kan ervoor kiezen dat het warm water centraal of decentraal wordt opgewekt. De keuze is voornamelijk afhankelijk van de afstand tussen de aftappunten, de warmteverliezen via de leidingen, de kostprijs en onderhoud van de installatieonderdelen, water- en warmteverspilling, enz. Kiest men voor een systeem met een centrale opwekking, dan kan dit gebeuren met hetzelfde toestel als voor de ruimteverwarming.

Toestel voor warmwateropwekking en warmteopslag

Het is niet zo eenvoudig om een geschikt toestel te kiezen. Die keuze dient goed te worden overwogen en is afhankelijk van het medium waarmee de warmteoverdracht gebeurt. Gasolie, gas, water, lucht, zonnestraling… om warm tapwater te verkrijgen. Maar het is ook afhankelijk van de mogelijkheid van energievoorziening en de ruimte en de plaats die men heeft om zelf energie op te wekken en te financieren.

Is de keuze van het medium belangrijk, de warmteopslag is dat eveneens.

Geiser

Wil men directe afgifte en een onbeperkte hoeveelheid dan zijn er niet zo veel mogelijkheden. Dan moet men kiezen voor een doorstroomtoestel of geiser (in het Duits: ‘Durchlauferhitzer’). Deze werken bijna allemaal op aardgas, ook wel propaan of butaan. Er zijn ook elektrische geisertoestellen in de handel.

De geiser is grotendeels verdrongen door de zogenaamde combiketel

Boiler

In tegenstelling tot een warmwatergeiser, waar het water alleen wordt opgewarmd als er vraag naar is (door het openen van de warmwaterkraan), wordt bij een boiler een voorraad water in een thermisch geïsoleerd vat constant op temperatuur gehouden. Het water kan direct (op gas of elektriciteit) of indirect verwarmd worden (door een cv-ketel op olie, gas, pellets, zonnecollector, elektriciteit door energierecuperatie, warmtepomp…).

Welk systeem men ook kiest, elektrische warmwateropwarming is het duurste, behalve als de elektriciteit zeer goedkoop is bv. tijdens de zomerperiode door zonnepanelen.

De leidingen

Hoe korter de warmwaterleidingen, hoe minder het water afkoelt tijdens het transport naar de tappunten. Alle leidingen dienen dan ook goed te worden geïsoleerd.

De spaardouchekop

Een waterbesparende douchekop verbruikt 40% minder water en energie dan een gewone douchekop, terwijl het comfort hetzelfde blijft. Tijdens een douche van een vijftal minuten verbruikt u al snel 50 liter warm water (10 l water per min.). Met een spaardouchekop wordt dat verbruik beperkt tot circa 30 liter. Maar kiest men voor een stortdouche/regendouche dan verbruikt men zelfs 20 liter per min. Overweeg uw keuze dan ook zeer zorgvuldig.

Men kan ook kranen met een lager debiet plaatsen. Of debietbegrenzers op sproeikoppen. Deze verbruiken dan circa 4 liter per min.

Douche met warmteterugwinning

Een douche met een warmteterugwinsysteem laat het warme afvoerwater door een warmtewisselaar stromen. In de warmtewisselaar wordt de warmte weer overgedragen aan het koude water dat naar de douchemengkraan gaat. Hierdoor wordt er minder warm water bijgemengd, waardoor de boiler of cv-ketel minder energie hoeft te gebruiken. Per douchebeurt bespaart u ongeveer de helft aan energie.

Ventilatie

Belang van een goed ventilatiesysteem

Goed ventileren is heel belangrijk voor de gezondheid van jezelf, van je huisgenoten (inclusief je huisdieren) en van iedereen die je woning betreedt. Ook de werking van verbrandingstoestellen die lucht uit de kamer gebruiken verbetert en verkleint de kans op CO-vergiftiging, onaangename geurtjes en allergieën. Ook condensatieproblemen en schimmelvorming worden aanzienlijk verminderd.

Ramen en deuren openzetten help al een beetje, maar je woning echt ventileren is veel meer.

Principe van een ventilatiesysteem

Een ventilatiesysteem zorgt ervoor dat:

verse lucht langs droge ruimtes (woonkamer, slaapkamers, bureau, ... ) in de woning wordt gebracht;

de lucht door de tussenruimtes (gang, trappenhal ... ) naar de natte ruimtes (keuken, badkamer, toilet, wasplaats, ... ) stroomt;

de vochtige, vervuilde lucht uit de natte ruimtes afgevoerd wordt;

ventileren niet gepaard gaat met grote energieverliezen.

Hiervoor worden een viertal systemen gebruikt waarvan de effectiviteit (maar ook de kostprijs van de installatie) in oplopende volgorde verbetert. Het principe waarop de vier systemen zijn gebaseerd is het volgende.

Systeem A: natuurlijke toevoer en afvoer

Er is een toevoer van verse lucht via natuurlijke toevoerroosters in vensters of muren.

De doorstroming van lucht verloopt langs roosters in binnenwanden of -deuren, of langs spleten onder de binnendeuren.

Afvoer van vervuilde lucht, in natte ruimten, gebeurt op natuurlijke wijze via verticale afvoerkanalen met regelbare roosters.

Voordelen

Het systeem heeft de laagste kostprijs.

Er is weinig onderhoud.

Het is eenvoudig te installeren. Na de bouw of bij verbouwing kunnen gemakkelijk roosters toegevoegd worden.

Er is geen elektrisch verbruik van ventilatoren.

Nadelen

Het systeem realiseert een schouweffect op basis van de winddruk en de luchtdruk.

Bijgevolg is het niet, of zeer beperkt regelbaar.

Bij veel wind treden soms grote warmteverliezen op.

Het is dus weinig energiezuinig.

Bij sommige weersomstandigheden kan de ventilatie net onvoldoende zijn.

De hoog uitstekende afvoerkanalen ogen niet altijd mooi.

De uitvoering is soms moeilijk.

Soms is er een koudegevoel aan de vensters.

Systeem B: mechan. toevoer, natuurl. afvoer

Dit systeem is theoretisch mogelijk, maar wordt in de praktijk zelden toegepast.

Er is een mechanische toevoer van verse lucht via elektrische ventilatoren in de droge ruimten.

De doorstroming van lucht verloopt langs roosters in binnenwanden of -deuren, of langs spleten onder de binnendeuren.

De afvoer van vervuilde lucht, in natte ruimten, gebeurt op natuurlijke wijze via verticale afvoerkanalen die zo dicht mogelijk bij de nok uitmonden.

Voordelen

Het systeem haalt beter de normen in alle weersomstandigheden.

Er is meer keuze in de plaats van de toevoeropeningen.

Het systeem kan gebruikt worden voor korte, intensieve ventilatie door het debiet van de ventilatoren tijdelijk te verhogen.

Nadelen

Let op hoger energiegebruik door de ventilatoren: kies voor energiezuinige ventilatoren.

Systeem C: natuurl. toevoer, mech. afvoer

Er is een toevoer van verse lucht via natuurlijke toevoerroosters in vensters of muren.

De doorstroming van lucht verloopt langs roosters in binnenwanden of -deuren, of langs spleten onder de binnendeuren.

De afvoer van vervuilde lucht, in natte ruimten, gebeurt mechanisch door elektrische ventilatoren.

Voordelen

Het systeem haalt beter de normen in alle weersomstandigheden.

Er is meer keuze in de plaats van de afvoeropeningen.

Het systeem kan gebruikt worden voor korte, intensieve ventilatie door het debiet van de ventilatoren tijdelijk te verhogen.

Nadelen

Opletten dat u geen onderdruk creëert. Zo kunt u rookgassen van kachels of open haard naar binnen trekken, wat niet de bedoeling is.

Let op hoger energiegebruik door de ventilatoren: kies voor energiezuinige ventilatoren.

Systeem D: mechanische toevoer en afvoer

Er is een mechanische toevoer van verse lucht via elektrische ventilatoren in de droge ruimten.

De doorstroming van lucht verloopt langs roosters in binnenwanden of -deuren, of langs spleten onder de binnendeuren.

Afvoer van vervuilde lucht, in natte ruimten, gebeurt mechanisch door elektrische ventilatoren.

Voordelen

Bij dat systeem kunt u extra investeren in warmteterugwinning. Een groot deel van de warmte van de afgevoerde lucht wordt gerecupereerd en herbruikt om de (koude) toevoerlucht voor te verwarmen. Zo kunt u minimaal en gecontroleerd ventileren met 70 à 90 % minder energieverlies (afhankelijk van het rendement van de warmtewisselaar).

Het systeem geeft minder problemen met over- of onderdruk.

Het systeem haalt beter de normen in alle weersomstandigheden.

Er is meer keuze in de plaats van de toevoer- en afvoeropeningen.

Het systeem kan gebruikt worden voor korte, intensieve ventilatie door het debiet van de ventilatoren tijdelijk te verhogen.

Nadelen

Let er op dat de warmteterugwinning kan worden uitgeschakeld tijdens de zomer, als de buitentemperatuur te hoog oploopt.

Let op hoger energiegebruik door de ventilatoren: kies voor energiezuinige ventilatoren.

Verlichting

Spaarzaam op verlichting

Men kan heel wat besparen op zijn elektriciteitsrekening als men spaarzaam omgaat met de verlichting.

Niet alleen de hoeveelheid lampen en de sterkte ervan is belangrijk, ook de kleur van plafond en muren. Donkere tinten vragen meer licht dan lichtere. Sfeerverlichting kan aangenaam zijn, maar is niet altijd zo efficiënt.

Verlichting die brandt wanneer dat niet nodig is, is puur energieverlies. Dat geldt voor alle type lampen, ook LED- en spaarlampen.

De ruimte, de bepalende factor

Elke ruimte of kamer heeft specifieke verlichtingsnoden. Maak daarom een onderscheid tussen algemene verlichting, taak-, sfeer- en accentverlichting. Kortom: de juiste lamp op de juiste plaats.

Zorg in de eerste plaats voor een goede basisverlichting en vul die aan met extra taak-, accent- en sfeerverlichting.

We geven u een indicatie van het verlichtingsvermogen dat nodig is in elke ruimte en geven ook veelgebruikte verlichtingstypes aan. Maar eerst even zeggen wat lux is (Wikipedia). De verlichttingssterkte kan dus zo maar niet in W (Watt) worden uitgedrukt.

De lux (symbool lx) (van Latijn: licht) is een eenheid van verlichtingssterkte: 1 lux is de verlichtingssterkte voortgebracht door een lichtbron met een lichtsterkte van 1 candela op een oppervlak loodrecht op de lichtstralen op een afstand van 1 meter van de bron.

De lux stemt dus overeen met de verlichtingssterkte die men heeft wanneer iedere vierkante meter van het beschouwde oppervlak een lichtstroom van één lumen ontvangt. Het aantal lux wordt bijgevolg gevonden als het quotiënt van de totaal ontvangen lichtstroom, uitgedrukt in lumen, en de grootte van het verlichte oppervlak uitgedrukt in vierkante meters; derhalve is 1 lux = 1 lumen/m².

Keuken:

Taakverlichting aan het werkblad : 300 tot 500 lux

met lijnlampen 5 tot 8 W/m werkblad, of

met spots aan de onderkant van de kasten 7 W per kast

Algemene verlichting voor de rest van de ruimte.

met lijnlampen bovenop kasten (afstand tussen armatuur en plafond ± 50 cm) 3 tot 3,5 W/m²

met plafondlampen 2,5 tot 3,5 W/m²,

met lusters: afstand tussen armatuur en plafond ± 50 cm, hanghoogte ± 2 m boven de vloer, of

met ingebouwde downlights

Eetkamer:

Tafelverlichting: 150 tot 200 lux

met lusters 1,7 tot 1,8 m boven de vloer,

met plafondlampen, of

met ingebouwde downlights

Algemene verlichting en sfeerverlichting: 100 tot 150 lux

voorkeur gaat vaak naar ingebouwde downlights, wandverlichting of koofverlichting

Woonkamer:

In de woonkamer is de verlichting erg afhankelijk van de situatie, 20 tot 400 lux

Leesverlichting

met plafondlamp, downlights, verplaatsbare staanlamp, leeslamp

Algemene verlichting en sfeerverlichting:

koofverlichting, wandarmaturen of downlights

Badkamer en toilet:

Algemene verlichting: 200 lux

vaak plafondlampen of ingebouwde downlights

Spiegelverlichting: 300 tot 500 lux

armaturen langs de zijden of volledig rondom de spiegel

Toiletverlichting, afhankelijk van de wensen: 100 tot 300 lux

vaak plafondlampen of ingebouwde downlights, 10 tot 13 W is meestal voldoende

Slaapkamer

De kinderslaapkamer is vaak multifunctioneler (speel-, studeer,- en rustzone) en vraagt dan ook een andere verlichting dan een kamer voor volwassenen:

Lees- en werkhoek: 200 tot 300 lux (soms 500 lux)

Algemene verlichting in combinatie met:

Bedlamp van 7 tot 11 W

Bureaulamp van 11 W (om 200 tot 300 lux te bereiken in de taakzone)

Speel- of circulatiezone

Algemene verlichting en sfeerverlichting van 100 lux volstaat, haalbaar met 3 to 4 W/m²

Inkom, gang, overloop, trap:

Ter hoogte van de vloer 50 tot 100 lux

met plafondlamp, luster (minstens 2 m boven de grond) downlights of wandarmaturen (of combinatie)

Bij de trap 75 tot 150 lux

Plafondlamp of wandarmaturen

Berging, kelder, wasruimte, garage

50 tot 100 lux

In werkzone (strijken, klussen) min 200 tot 300 lux plafondlamp.

Ruimte	Vermogen in W/m²
Keuken	6 – 12
Eetkamer	3 – 5
Woonkamer	3 – 6
Badkamer	6 – 9
Toilet	6 – 10
Slaapkamer	3 – 5
Inkom, gang, trap	2 – 3
Berging, kelder, wasruimte, garage	2 – 3

Armatuur

De behuizing (armatuur) van een lamp bepaalt mee uw comfort en de energiezuinigheid.

De armatuur zorgt voor de verspreiding, filtering of omzetting van licht afkomstig van één of meer lampen. Daarnaast bevat de armatuur, naast de lampen zelf, alle onderdelen voor de bevestiging en bescherming van de voorschakelapparaten en de middelen om deze aan te sluiten op de voedingsbron.

Armatuur bestaat uit:

een houder waarmee de armatuur aan het plafond of aan een andere wand kan worden bevestigd;

een optiek die bestaat uit een reflector waarmee het door de lamp uitgezonden licht kan worden gericht en dwarsschotten die het licht weerkaatsen en verblinding voorkomen (soms worden de schotten vervangen door een diffusor: een gesloten doorschijnende structuur, vaak van melkglas);

voorschakelapparaten die voor de voeding en regeling van de lamp zorgen.

Deze elementen spelen allemaal een belangrijke rol, zowel op gebied van visueel comfort als energieprestatie. Het is dus belangrijk een doordachte keuze te maken.

Lamptypes

Welke lampen bestaan er en hoe zuinig zijn ze? Vermijd zo veel mogelijk gloeilampen en gewone halogeenlampen.

Het energielabel voor lampen reikte van klasse A tot G. De meest energieverslindende lampen zijn ondertussen uit de winkelrekken verdwenen. Gloeilampen en halogeenlampen worden dus een zeldzaamheid. Er zijn wel verbeterde versies die de minimumeisen halen. Maar ze blijven minder efficiënt dan de spaarlampen. Dat is omdat maar 10% van hun energieverbruik naar het maken van licht gaat, terwijl 90% als warmte verloren gaat.

Onze vertrouwde spaarlamp is niet meer alleen, ook de ledlamp (light emitting diode) bestaat met A-label. De benaming 'Spaarlamp' is nu een verzamelnaam geworden voor alle lampen met het A-label. Om verwarring te vermijden, wordt de vertrouwde spaarlamp 'compacte fluorescentielamp' of ''CFL-lamp'. Eigenlijk zijn CFL-lampen kleine TL-lampen. Ze verbruiken 5 keer minder energie dan een gloeilamp en gaan 10 keer langer mee. Ze zijn goedkoper geworden en in meerdere vormen en lichtkleuren verkrijgbaar.

TL-lampen scoren het hoogst op het vlak van energiezuinigheid. Ze gaan heel lang mee, maar vereisen aangepaste armaturen en veel plaats.

Regelsystemen

Manuele en automatische regelsystemen dringen het verbruik terug. Om het energieverbruik van een verlichtingsinstallatie terug te dringen, zijn er twee aspecten waarop men kan inwerken.

Het geïnstalleerd vermogen: het installeren van lampen en armaturen die met een zo laag mogelijk vermogen de gewenste verlichtingssterkte halen.

De branduren en het werkelijk opgenomen vermogen: dit houdt in dat men de verlichtingsinstallatie enkel laat werken waar en wanneer dat nodig is.

Bovendien kan men ervoor zorgen dat de verlichtingsinstallatie niet meer licht levert dan gewenst (bijvoorbeeld: door de lampen te dimmen of zelfs uit te schakelen wanneer er voldoende daglichtinval is). Voor deze acties wordt gebruik gemaakt van een regelsysteem.

In de algemene zin is een regelsysteem een groep van toestellen die toelaat om de output van een verlichtingssysteem te regelen: activeren (aanzetten), deactiveren (uitzetten) of aanpassen (de lichtstroom verhogen of verlagen). De bediening kan hetzij manueel (een klassieke druk- of draaiknop aan de muur of een afstandsbediening), hetzij automatisch (op basis van een rekenalgoritme dat reageert op vooraf ingestelde parameters, zoals bijvoorbeeld beweging van personen) gebeuren. Regelsystemen kunnen zowel uit energetische als andere overwegingen (comfort, esthetiek, … ) worden gebruikt. De focus ligt hier op de energiebesparende systemen.

Hoewel een intelligente organisatie van een manueel regelsysteem (bijvoorbeeld: door de armaturen te verdelen in groepen die door aparte knoppen worden bediend), kan leiden tot een energiebesparing, zal dit concreet altijd sterk afhankelijk zijn van het gebruikersgedrag: gebruikers die niet of weinig energiebewust zijn, maken geen gebruik van de aangeboden besparingsmogelijkheden.

Automatische regelsystemen

Regeling in functie van daglichtbeschikbaarheid

Aan- en afwezigheidsregeling

Tijdsregeling

Componenten regelsysteem

Een regelsysteem voor verlichting bestaat uit een aantal componenten:

Sensoren

Controllers

Actuatoren

Toestellen

Energieverbruik

Nieuwe elektrische toestellen worden steeds efficiënter. En toch, ons elektriciteitsverbruik daalt maar niet. Integendeel het stijgt nog. Dat komt omdat we steeds meer toestellen aankopen en gebruiken (een extra TV, laptop, spelconsole, … ). Maar er zijn ook veel oude toestellen die echte energie verspillers zijn. Die zouden we beter van de hand doen en nieuwe zuiniger versies aankopen.

Energielabel

Europa heeft voor elektrische toestellen een energielabel verplicht. Dit maakt het kiezen van een nieuw toestel wat eenvoudiger. Een energielabel het A-label is het zuinigst. Label G verspilt het meeste energie.

De kostprijs van een elektrisch apparaat heeft een dubbel prijskaartje.

Enerzijds de aankoopprijs en

Anderzijds de jaarlijkse verbruikskosten, tien tot twintig jaar lang te betalen, afhankelijk van het toestel.

Bij toestellen die vele uren per jaar presteren, zal de goedkoopste u waarschijnlijk meer kosten. Alhoewel de prijs van het toestel niet altijd garant staat voor kwaliteit en zuinigheid.

Nieuw energielabel vanaf 1 maart 2021

Sinds 1 maart 2021 steekt het energielabel dat we al tientallen jaren gebruiken voor bvb. koelkasten en wasmachines in een nieuw jasje. Zo verdwijnen de labels A+++, A++ en A+. Ondertussen behaalden de meeste toestellen al een A++-label of beter, zodat er nog weinig onderscheid was tussen de toestellen. In de nabije toekomst zal je amper A-labels tegenkomen. Meestal zal het allerbeste toestel een B-label hebben. Dat laat in de toekomst nog ruimte voor verbetering. Het nieuw energielabel herken je aan de QR-code op het label.

Het nieuwe energielabel geldt in eerste instantie voor vier soorten toestellen.

Wasmachines en wasdrogers (opgelet: geen droogkasten);

Televisies en computerschermen;

Koelkasten, diepvriezers en wijnkoelers;

Vaatwasmachines

Vanaf 1 september 2021 vallen elektrische lampen ook onder dit nieuwe label. Andere categorieën toestellen worden later toegevoegd.

Goed om weten is ook dat BELT - Belt Energie Label Take up - een project is dat gefinancierd wordt door het EU Horizon 2020-programma, met als doel efficiëntere energiegerelateerde producten te bevorderen. Wil je meer weten, raadpleeg volgende websites

Boost Energy Label Take up

BELT factsheet

Meten is weten

Een gezin gebruikt jaarlijks gemiddeld 3500 kWh elektriciteit in huis, goed voor ongeveer 1015 EUR (prijzen juni 2021. Eenheidsprijs per kW = 0,29 EUR/kW). Het totale verbruik is bij elk gezin verschillend. Dat hangt af van het aantal gezinsleden, hun leeftijd, de levensstijl, interesses en gewoonten.

Als je wil weten wanneer je het meeste energie verbruikt, noteer dan regelmatig uw meterstand. Of nog, men kan een energieverbruiksmeter plaatsen tussen het toestel en het stopcontact. Zo weet men hoeveel een toestel verbruikt voor de gebruiksduur ervan. Grote elektrische verbruiksposten zijn vaak:

elektrisch verwarmingstoestel,

elektrische boiler,

diepvries,

koelkast,

elektrische oven,

airco,

droogkast,

wasmachine,

strijkijzer,

halogeen- en gloeilampen,

circulatiepomp van de verwarming,

en ook een tropisch aquarium, jacuzzi, zwembad, sauna, infraroodcabine, ...

Tips om minder energie te verbruiken

Vermijd sluipverbruik

Tot 10% van het elektriciteitsverbruik in woningen is sluipverbruik: stille verbruikers (lampjes, tijdsaanduidingen, … ) die dag en nacht wat energie nodig hebben.

De grootste boosdoeners zijn opladers, computers, tv’s, modems, digicorders, dimmers van lampen ... Zet deze apparaten zoveel mogelijk volledig uit met een aan/uit knop of via een stekkerdoos. Er bestaan ook stand-by-regelaars voor de toestellen die u niet volledig kan uitschakelen. U plaatst deze toestelletjes, die zelf heel weinig verbruiken, tussen het apparaat en het stopcontact.

Wassen, drogen en strijken

De droogkast is een ware energievreter. Per droogbeurt slokt deze 3 à 4 kWh op (voor de meest voorkomende droogkasten met C-label). Met een zeer performant toestel daalt het verbruik met de helft tot minder dan 2 kWh per droogbeurt (A-label). Bekijk ook de zuinigere toestellen: de aardgaswasdroger en de droogkast op warmtepomp. Het energielabel voor droogkasten is, in tegenstelling tot het energielabel voor wasmachines, nog niet hervormd op 1 maart 2021.

Wassen op 30° levert zeer goede wasresultaten op. Stel uw jarenlange gewoonten eens in vraag, doe de test en beoordeel zelf het wasresultaat. Een wasbeurt is heel wat zuiniger dan een droogbeurt.

Is strijken niet uw favoriete bezigheid, probeer dit dan tot een minimum te beperken door de droge was onmiddellijk op te plooien en de te strijken stukken apart te leggen. Een uur strijken verbruikt al snel 1,5 tot 2 kWh.

Koelen en vriezen

Al jaren mogen alleen nog koelkasten en diepvriezers met een zuinig energielabel verkocht worden. Een oude koelkast en diepvriezer zijn grote slokops. Producenten slaagden er de voorbij jaren in om steeds zuinigere toestellen te maken. Vervang dus zeker die oude energievreters.

Laat de koelkast of diepvriezer niet langer open dan nodig.

Zet er geen warme gerechten in.

Ontdooi uw diepvries regelmatig. Een ijslaag van 2 mm geeft een meerverbruik van 10%.

Kistdiepvriesmodellen verbruiken doorgaans minder energie dan kastmodellen. Kastmodellen met laden hebben dan weer het voordeel dat u alles sneller terugvindt en dus de diepvriezer sneller terug kan sluiten.

Tv en decoder

Nieuwe televisies moeten voorzien zijn van een energielabel.

Er is nog altijd een aanzienlijk verschil in verbruik tussen lcd-tv’s met LED-achtergrondverlichting en plasmaschermen. Een plasmascherm zal over het algemeen een flink pak meer verbruiken dan een lcd-tv voor dezelfde schermgrootte.

Opgelet: het label zegt ook niet alles. De gegevens op het energielabel zijn namelijk gebaseerd op de fabrieksinstellingen ("home mode") en leveren niet noodzakelijk een optimale beeldkwaliteit op. Als u die instellingen aanpast, neemt het verbruik dan ook vaak toe.

Koop een toestel met aangepaste schermgrootte, hoe groter het scherm, hoe meer het verbruikt.

De decoder voor digitale televisie verbruikt meestal vrij veel energie. Vooral het sluipverbruik van de decoder blijft vrij hoog. Een mogelijkheid om dit sluipverbruik te beperken, is de toestellen volledig uit te zetten met een aan/uit knop als u geen tv-kijkt of geen opnames gepland hebt. Hou er rekening mee dat het opnieuw opstarten een stuk langer duurt nadien. Sommige toestellen hebben ook een energiezuinige (stand-by)modus die het sluipverbruik aanzienlijk kan verminderen.

Groene energie

Wat is groene stroom

Ongeveer 6,9% van de energie die we in Vlaanderen gebruiken, is afkomstig van hernieuwbare energiebronnen. Het overgrote deel wordt uit fossiele brandstoffen en uranium gemaakt. Van het ogenblik dat men geen fossiele brandstoffen of uranium nodig heeft om elektriciteit op te wekken spreekt men van groene stroom. De volgende technologieën worden gebruikt om groene stroom te maken.

Windturbines

Windturbines maken elektriciteit uit de kracht van de wind. Windmolens die elektriciteit produceren, noemen we ook windturbines.

Hoe hoger, hoe meer wind de wieken van de windmolens vangen en hoe meer elektriciteit ze opwekken.

De meeste windturbines hebben drie wieken die vastzitten aan een rotor. Die draaien door de wind. De rotor staat in verbinding met een gondel. Dat is de 'machinekamer' die bovenop de mast staat. Daarin zitten de as, de tandwielkast, remmen, meettoestellen, sensoren, het besturingssysteem en de generator. De generator is een soort dynamo die de draaiende beweging van de rotor omzet in elektriciteit. De elektriciteit wordt via kabels in de mast naar de transformator gebracht. De transformator zet de laagspanning om in hoogspanning, wat dan via de kabelmaatschappijen wordt getransporteerd naar elektriciteitsafnemers.

Zonnepanelen

Zonnepanelen maken elektriciteit uit zonlicht

Gewoonlijk worden zonnepanelen op het dak gelegd. Ze bestaan uit zonnecellen (een dun laagje silicium met aan de bovenkant een negatieve en aan de onderkant een positieve lading, beschermd tussen twee glasplaten). De panelen maken gelijkstroom, die door een omvormer omgezet wordt in wisselstroom. De elektriciteit die zo ontstaat, gaat rechtstreeks naar de toestellen in huis. Maakt u meer zonnestroom dan nodig, dan gaat het teveel naar het elektriciteitsnet of naar een opslagsysteem (zoals een thuisbatterij of een warmtepompboiler). Op ogenblikken dat uw elektriciteitsvraag groter is dan uw -productie of dan de voorraad in uw batterij, haalt men stroom van het net.

Zonneboiler

Een zonneboiler verwarmt het sanitair water of het gebouw met warmte uit zonlicht

Een zonnecollector op het dak zet zonlicht om in warmte.

De collector verwarmt een buizenstelsel. De speciale vloeistof in de buizen geeft de warmte af aan het leidingwater in een voorraadvat en wordt daarna teruggepompt naar de collector, om een nieuwe hoeveelheid warmte op te halen. Het water in het voorraadvat is klaar voor gebruik.

Bij een vlakkeplaatcollector is het een zwarte absorberplaat die zonlicht opvangt en omzet in warmte.

De vacuümcollectoren bestaan uit vacuümbuizen met één smalle absorber per buis.

De zonneboiler koppelt men dan aan een naverwarmingssysteem (bv. een geiser, centrale verwarmingsketel of warmtepomp), om het hele jaar door een aangename watertemperatuur te verzekeren.

Warmtepomp

Een warmtepomp verwarmt uw gebouw met warmte uit de bodem, het grondwater of de lucht. Een warmtepomp is dus een toestel dat warmte uit de natuur haalt en afgeeft in de woning.

Warmtepompen zijn ideaal voor een goed geïsoleerde woning met vloer- of muurverwarming.

Ze halen ongeveer 80% van hun energie uit de bodem, het grondwater of de lucht.

Warmtepompen worden ingedeeld volgens hun warmtebron (bodem, grondwater, lucht) en afgiftesysteem (lucht of water).

Geothermische of bodem-waterwarmtepomp

Dit type warmtepomp haalt water uit de bodem of het grondwater. Daarvoor wordt een horizontaal of verticaal buizennetwerk in de grond geplaatst. De investeringskost ligt daardoor een stuk hoger, maar de rendementen liggen hoger dan andere types warmtepompen, omdat de bodemtemperatuur weinig seizoenschommelingen kent. De verzamelde warmte wordt aan het water van de centrale verwarming afgegeven.

Lucht-luchtwarmtepomp

Deze warmtepomp haalt warmte uit de buiten- of de binnenlucht en brengt het als warmte lucht in de woning binnen.

Lucht-waterwarmtepomp

Deze warmtepomp haalt warmte uit de buiten- of de binnenlucht en geeft het af aan het water van de centrale verwarming.

Hybride warmtepomp

Dit is een warmtepomp die wordt ondersteund door een verwarmingsketel.

Warmtepompboiler

Een warmtepompboiler verwarmt sanitair water met warmte uit de bodem, het grondwater of de lucht

Houtpelletketel

Een houtpelletketel verwarmt het gebouw met warmte uit houtresten en kan met hoge efficiëntie (90%) warmte leveren voor de centrale verwarming. Het werkt volledig automatisch en regelt dus zelf, afhankelijk van de buitentemperatuur, de aanvoer van de pellets uit een speciaal voorziene opslagruimte of silo.

Micro-warmtekrachtinstallatie

Een microwarmte-krachtinstallatie of micro-WKK is een centrale verwarmingsketel die naast warmte ook elektriciteit produceert. Een motor drijft een elektrische generator aan en geeft daarbij warmte vrij (voor verwarming en aan het water in de boiler).

Deze toepassing is vooral interessant voor grotere gebouwen en collectieve woonprojecten (zoals appartementsgebouwen, studentenresidenties, co-housing, sociale huisvesting, woon- en zorgcentra). De opgewekte stroom kan onmiddellijk gebruikt worden, eventueel overschot kan geleverd worden aan het net. Produceert de installatie te weinig elektriciteit, dan kan het tekort aan stroom van het net gehaald worden.

Warmtenet

Op heel wat plaatsen is er warmte op overschot en die gaat vaak gewoon verloren. Deze restwarmte komt onder andere vrij bij elektriciteitscentrales, afvalverbrandingsovens, industriële processen en koelinstallaties. Beter dan die warmte te verspillen, kunnen we de buurt er zinvol gebruik van laten maken, via een warmtenet.

Een warmtenet is een netwerk van geïsoleerde (ondergrondse) leidingen dat warmte, van een plaats naar een ander brengt. De warmte wordt onder de vorm van warm water of stoom van een bedrijf naar een ander bedrijf gebracht of naar woningen, kantoren, zwembaden,…

Kan men zijn woning op een warmtenet aansluiten, dan heeft men een groot voordeel. Men heeft geen eigen verwarmingsketel of boiler (meer) nodig en men is ook verlost van de keuringen en onderhoudsbeurten.

Laadpunten

Vanaf 11 maart 2021

Vanaf 11 maart 2021 geldt de verplichting dat men op parkeerterreinen laadpalen moet plaatsen voor elektrische voertuigen. Deze verplichting geldt voor nieuwbouw en voor een ingrijpende renovatie.

Voor nieuwbouw: parkeerterrein met 2 of meer parkeerplaatsen: laadinfrastructuur te voorzien voor elke parkeerplaats.

Bij een ingrijpende renovatie met meer dan 10 parkeerplaatsen: laadinfrastructruur voor elke parkeerplaats.

Voor niet-woongebouwen met meer dan 10 parkeerplaatsen: minstens 2 oplaadpunten én laadinfrastructuur voor 1 op 4 parkeerplaatsen.

Een ‘ingrijpende renovatie’ is – specifiek in het kader van elektromobiliteit – de renovatie van een gebouw of parkeergebouw, waarbij meer dan 25% van de oppervlakte van de bouwschil een renovatie ondergaat.

Vanaf 2025

Vanaf 2025 geldt ook de verplichting voor de installatie van oplaadpunten op parkeerterreinen van bestaande niet-residentiële gebouwen, zonder dat hiervoor een omgevingsvergunning dient te worden aangevraagd.

Voor woongebouwen: nog geen verplichting.

Voor niet-woongebouwen met parkeerterrein met meer dan 20 parkeerplaatsen: minstens 2 oplaadpunten.

Welke parkeerplaatsen of -terreinen?

De verplichtingen gelden:

als het parkeerterrein zich binnen het gebouw of parkeergebouw bevindt;

als het een naastgelegen parkeerterrein betreft;

als, in het geval van ingrijpende renovaties, de renovatiemaatregelen ook betrekking hebben op het parkeerterrein of de elektrische infrastructuur van het gebouw, parkeergebouw of parkeerterrein.

De verplichtingen gelden niet als het gaat over de oprit van een woning. Die wordt niet als een parkeerterrein beschouwd, maar als een toegangsweg.

Technische vereisten

Om te voldoen aan de verplichtingen moet een oplaadpunt een vermogen kunnen leveren dat groter is dan het vermogen van een standaardstopcontact (groter dan 3,7 kW of 16 A) en specifiek als doel hebben om elektrische voertuigen op te laden. Hierbij moet het oplaadpunt ten minste uitgerust zijn met één van de onderstaande connectoren:

Type 2 connector voor het laden met wisselstroom (AC), zoals omschreven in de norm EN62196-2;

Combo 2 connector voor het laden met gelijkstroom (DC), zoals omschreven in de norm EN62196-3.

De minister kan bijkomende technische vereisten opleggen waaraan de infrastructuur moet voldoen.

Uitzonderingen

Bij ingrijpende renovaties gelden de verplichtingen alleen voor dat gedeelte van de werken aan en investeringen in oplaadinstallaties en leidingen waarvan de kosten niet meer bedragen dan 7% van de totale kosten van de renovatie.

Handhaving

De handhaving van de verplichting gebeurt door het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA).

Wanneer wordt vastgesteld dat niet aan de verplichtingen is voldaan, kan het VEKA een administratieve geldboete opleggen van:

2000 euro per ontbrekend oplaadpunt voor elektrische voertuigen;

1000 euro per parkeerplaats wanneer niet werd voorzien in infrastructuur voor leidingen om de installatie van oplaadpunten voor elektrische voertuigen in een later stadium mogelijk te maken.

Stabiton bv

Meer dan 45 jaar actief in de bouwsector voert Stabiton bv allerlei projecten uit, zoals: stabiliteitsstudies, projectmanagement, renovatie- en benovatie, uitvoeringsdetailleringen van allerlei aard, technische uitrustingen, administratieve ondersteuning enz.

Contact info

Stabiton bv

Middelstraat 8

1785 Merchtem

BTW: BE 0875 065 209

Tel. +32(0)52 37 04 35

E-mail: info@stabiton.net